Over gebruik en verslaving bij mensen met psychische problemen en/of een LVB
Psychische klachten en een verslavingsprobleem komen vaak samen voor. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de cliënten met een verslavingsprobleem ook psychische klachten heeft. Andersom, veel cliënten met psychische klachten gebruiken overmatig veel alcohol of drugs. Daar zijn verschillende redenen voor. Sommige mensen proberen zich door alcohol en drugs even wat beter te voelen. Anderen krijgen door hun gebruik juist psychische klachten of ze worden erger. Ook een biologische aanleg of traumatische gebeurtenis kan een rol spelen.
Als je psychisch kwetsbaar bent, kunnen alcohol of drugs korte tijd helpen om je beter te voelen. Bijvoorbeeld doordat het je ontspant, laat slapen of je problemen verzacht. Sommige mensen noemen middelengebruik daarom ook wel ‘zelfmedicatie’. Het kan ook een manier zijn om de werkelijkheid te ontvluchten.
Het gebruiken van alcohol en drugs heeft nadelen. Zeker voor mensen die al kwetsbaar zijn. Sommige mensen voelen zich er juist slechter door. Bijvoorbeeld mensen die een ‘slechte dronk’ hebben of een paniekaanval krijgen. Zo is het bekend dat bijvoorbeeld XTC na gebruik een zogenaamde ‘dinsdagdip’ kan veroorzaken: slecht humeur, sombere, depressieve gevoelens, snel geëmotioneerd, mentaal uitgeput.
Goed om te weten:
Psychische klachten kunnen verergeren door het gebruik van alcohol en drugs. Veel klachten worden zelfs veroorzaakt door gebruik.
Als je niet rookt werken psychofarmaca beter, bij stoppen met roken moeten doseringen vaak naar beneden worden bijgesteld.
LVB staat voor lichte verstandelijke beperking. Het gaat hierbij om mensen die een IQ hebben van 55-70 én de mensen met een IQ van 70-85 met bijkomende gedrags- of psychiatrische problematiek. Mensen met een LVB hebben het denkvermogen van een 6-16 jarige.
Het IQ zegt niet alles over het functioneren, ook het niveau van de sociaal emotionele ontwikkeling en de adaptieve vaardigehden geven belangrijke aanknopingspunten voor de ondersteuning en de bejegening. Bij mensen met een LVB ligt het niveau van de emotionele ontwikkeling veelal beduidend lager dan het IQ.
Concreet: je hebt dan bv. te maken met een – vaak 'streetwise' - cliënt met het lichaam en de levenservaring van een 23 jarige, de verstandelijke vermogens van een10-jarige en de emotionele ontwikkeling van een 4-jarige. Een uitdaging...
Door hun beperking hebben mensen met een LVB minder zicht op oorzaak en gevolg en dus ook op de negatieve gevolgen van middelengebruik op korte en langere termijn. Denk hierbij aan: als ik vanavond drink of blow, dan heb ik morgen moeite met op tijd op staan en ben ik niet fit. Hetzelfde geldt voor de gezondheidsschade en de financiële gevolgen van gebruik. Het is voor mensen met een LVB ook veel moeilijker weerstand bieden tegen verleidingen zoals het drankje dat iemand je aanbiedt. Of tegen de impuls om een jointje te kopen op weg naar je dagbesteding. Het risico op verslaving is bij hen dan ook groot.
Gebruik en verslaving komt veel voor onder cliënten met een LVB. Voorlichting over middelen, gebruik en de risico’s is daarom onderdeel van je werk als begeleider en onderwerp van gesprek met cliënten en in MDO’s. Jellinek heeft een handige gesprekswaaier ontwikkeld om met een (jong) volwassene met een LVB in gesprek te gaan, je vindt gesprekstips, signalen, risico's.
Wil je met de client aan de slag om te stoppen met roken is deze infograhic een handig hulpmiddel.
Wil je meer weten over licht verstandelijke beperking? Kijk dan in de kennisbundel LVB
Alle interventies die beschikbaar zijn bij Gebruik en verslaving LVB vind je in dit schema.